A.H.C.’31 kent een rijke geschiedenis. Als laatste Nederlands kampioen veldhandbal en als pionier in de handbalsport in Nederland.

Geschiedenis van Handbal in Nederland, door Harry Stapel

Om te beginnen: vóór 1926 bestond er in Nederland geen georganiseerde handbalsport.

In december werd de Nederlandse Arbeiders Sport Bond opgericht. Die bestond niet zoals nu uit zelfstandige verenigingen, maar uit plaatselijke afdelingen. Die moesten beginnen met het organiseren van de sportbeoefening. Ze stichtten daartoe een gymnastiekgroep, een voetbalgroep en wat later een handbalgroep.

De handbalsport werd al heel wat jaren eerder in competitieverband gespeeld in de oudere Duitse, Oostenrijkse en Zwitserse arbeiderssportbonden. Ik heb nog een foto van een landenwedstrijd Duitsland-Zwitserland in een groot stadion met 15.000 man publiek.
Het spel schijnt in 1919 in Duitsland te zijn gespeeld als tegenhanger van voetbal. Met een even groot veld, 2 x 11 spelers, en een buitenspellijn en van een andere sport afgezien een doelgebied voor alleen de doelman.

Een klein aantal in Amsterdam werkende oud-leden van de Duitse A.T.S. B. en de Oostenrijkse ASKÖ animeerden in 1928 een groep geïnteresseerde jongeren ( waaronder ik), waardoor de afdeling Amsterdam als eerste in Nederland de “’ Handbalgroep 1929”’ stichtte. Al eerder was er ook een atletiekgroep gevormd. Voor een groot deel waren dat dezelfde mensen. Dat was de aanleiding die groepen samen te voegen tot de Athletiek- en Handbalgroep 1931 (AHC ’31). Maar toen waren er al meer handbalgroepen in andere plaatsen.

De organisatie van de handbalsport begon helemaal uit het niets. Er moesten ploegen komen en scheidsrechters en trainers. De reglementen, boekjes en meer materiaal kregen we uit Duitsland. De groep liefhebbers groeide snel, speelde met overgave en was bereid het spel elders over te dragen. Op stap dus om andere afdelingen van de sportbond te animeren, een handbalgroep te vormen en ze het spel te leren. Dat lukte allemaal heel aardig. We kregen mensen engroepjes bereid om te starten. Maar dan!!

Gevraagd om mijn eigen belevenissen weer te geven in deze 75-jarige herdenking, kan ik mezelf niet wegcijferen. De toen machtige veel oudere Duitse arbeiderssportbond met toen 1.200.000 leden ( in 1933 door de nazi’s totaal weggevaagd) had in Leipzig een heel grote professioneel geleide sportschool. Een opleidingsinstituut ook voor sportkader, onderzoek en studie, eigenlijk voor de hele arbeiderssportwereld.

Het hoofdbestuur van de N.A.S.B. gaf mij de gelegenheid om een cursus te volgen op een gewestelijke door die sportschool geleide scholing bondskader. Dat was hard werken maar heerlijk. Na terugkomst begon het. Voordrachten houden, praktische lessen geven bij nieuwe handbalgroepen, opleidingen organiseren voor scheidsrechters en trainers, artikelen schrijven in onze organen, radiopraatjes houden, boekjes schrijven over het spel en over de spelregels, tientallen dagcursussen geven, zelf spelen en fluiten, enz., alles tussen 1932 en 1938. Het is alles nog na te gaan in het vooroorlogse N.A.S.B.-weekorgaan “ Arbeiderssport” en in mijn archief dat ik heb overgedragen aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam. Thuis heb ik nog een fotoboek met zeker 150 foto’s van veel van onze ploegen en wedstrijden uit het hele land. Ook internationale wedstrijden. Dit alles voor mannen en vrouwen, want het vrouwenhandbal ging gelijk op.

De eerste competitie was 1930/1931 in Noord-Holland. In 1933/1934 speelden al meer dan zeventig vrouwen- en mannen-teams uit 33 afdelingen. Al snel ook buitenlandse contacten en landenwedstrijden. Verschillende keren met de Zwitserse SATUS, waarmee we veel contact hadden.
Met een landenwedstrijd Holland – België was in 1935 een groot toernooi georganiseerd, waarvan hierbij een plaatje. Het laatste grote internationale handbaltoernooi was ook in Amersfoort op het sportpark Birkhoven , in 1937, ook met een landenwedstrijd Holland – België ( 16 – 5), geopend door de burgemeester van Amersfoort.

Toch veranderde er eerder al heel wat. In 1936 werd het Nederlands Handbal Verbond opgericht met ruimere competitiemogelijkheden.
De oorlog verlamde de handbalsport.

Na de oorlog kwam handbal in de NCS maar bescheiden terug. Het N.H.V. veel sterker, want veel N.A.S.B.-ploegen sppeelden daar toen al.
Ik ben voorzichtig met namen noemen, maar bij deze ontwikkeling kan men niet heen om twee van onze mannen: Max Rijkenberg en Piet Storm.
Met deze (“onze”) handbalgeschiedenis is tevens de vroege geschiedenis van het Nederlands Handbal Verbond geschreven.

NCS-geschiedenis volgens Harry Stapel, 30 juli 2001.